Top-5 van wat er in een huwelijk mis kan gaan

Wat zijn nou de échte oorzaken van problemen in een huwelijk? Cvandaag vroeg mij of ik een aantal columns wilde maken over de 5 belangrijkste oorzaken waarom ook huwelijken van christenen onder druk komen te staan. Want die echte oorzaken zitten vaak onder de oppervlakte verborgen. Tegelijk zijn dat dan ook de bouwstenen waarmee een huwelijk 'sterker' gemaakt wordt. Lees maar verder wat die Top-5 is.

Als wij horen over echtscheiding dan krijgen we vaak dit soort argumenten: We communiceren niet meer. We houden niet meer van elkaar. We leven langs elkaar heen. Hij/zij werd verliefd op een ander. We hadden alleen maar ruzies en conflicten. Maar dat zijn niet de échte oorzaken. Het zijn de gevolgen van andere dingen die al eerder mis zijn gegaan of gewoon nooit aanwezig waren.
Stel dat je een echtpaar hebt waarvan beiden zeggen dat ze al jaren niet meer communiceren en dat ze willen scheiden. En jij, als hulpverlener, zou ze dan oefeningen geven waarmee ze leren te communiceren. Dat zou zomaar kunnen lukken. Ze leren om gevoelens te uiten en met elkaar te praten. Maar daarmee is de echte oorzaak niet verdwenen en zal het binnen 2 jaar opnieuw misgaan op een ander terrein. Of het gaat mis omdat ze nu teveel met/tegen elkaar communiceren.

Op zoek naar de echte oorzaken

Wil je een struggelend echtpaar helpen, dan moet je op zoek naar de échte oorzaken. En die vinden we vrijwel altijd bij de fundamenten van een christelijk huwelijk. Want de duivel weet heel goed dat als je een fundament onderuithaalt, dat dan het bouwwerk in gaat storten. Volgens ons zijn dit de fundamentele oorzaken van huwelijksproblemen (een top-5):

1. Een verkeerd beeld van liefde en trouw
2. Geen levende relatie met God onderhouden
3. Je verleden is niet opgeruimd
4. Meedoen met de tijdgeest
5. Los(ge)laten van/door ouders/schoonouders

Dit zijn vijf tactieken die de boze gebruikt om christelijke huwelijken onderuit te halen. En gelijktijdig zijn het bouwstenen die God ons aanreikt om onze huwelijken tot bloei te laten komen. Ik hoop ze de komende 5 weken allemaal kort te behandelen.

 
De afgod van de eigen behoeftes

Vandaag aandacht voor de invloed van het verkeerde beeld van liefde en trouw.
We leven in een samenleving waarin ons wordt geleerd dat het draait (en mag draaien) om mijn behoeftes. In onze postmoderne samenleving is dat een afgod geworden die helaas ook in onze huwelijken aanbeden wordt. Ik moet tot mijn recht komen en ook in een relatie moet ik toch écht ervaren dat mijn behoeftes worden ingevuld. Als dat allemaal niet (meer) gebeurt, dan moet dat als eerste veranderen. En als dat niet meer lukt, als mijn behoeftes niet meer vervuld worden, ja dan moet ik de bakens maar eens verzetten, toch?
Wij noemen deze logica ook wel ‘contractdenken’. Als ik krijg niet meer geleverd krijg wat ik nodig heb, dan mag ik er tussenuit. Het zogenaamde contract wordt ontbonden, al of niet met een boeteclausule (alimentatie, boedelscheiding etc).
 

We willen gelukkig zijn

Dat contractdenken zit verweven in elke vezel van onze samenleving. Deze ‘voor-wat-hoort-wat’ logica is vervolgens ook onze kerken binnengeslopen en niet alleen in onze huwelijken. Als een dominee of voorganger niet preekt wat wij graag willen horen, dan beginnen we ook te mopperen en zoeken we uiteindelijk ook een andere kerk. Net zoals in onze huwelijken. Een ander kan ons vast en zeker wel gelukkig maken. Want gelukkig-zijn, dan staat met stip bovenaan. God gunt ons dat toch? Een eind maken aan een ongelukkig huwelijk is daarom doodnormaal geworden.
 
Dat God dat zo niet heeft bedoeld, hoef ik toch niet uit te leggen, hoop ik? God ziet ons huwelijk als een ‘verbond’ waar Hij zelf bij betrokken wil zijn.
Een van de meest bekende teksten in huwelijksdiensten is deze uit Spreuken 3:3
“Mogen liefde en trouw je niet verlaten. Bind ze om je hals, schrijf ze op de tafel van je hart.” Je moet er dus iets mee dóen. Het is geen vanzelfsprekende permanente ‘toestand’.

Als we een eigen definitie maken gaat het mis

We lezen deze teksten allemaal met instemming in het begin van ons huwelijk, net als die van 1Cor 13. We zijn het ermee eens en toch gaat het (vaak) mis. Ook bij christenen strandt ruim 40% van de huwelijken. Hoe kan dat nou?
Dat komt vooral omdat we die woorden ‘liefde-en-trouw’ invullen met een eigen definitie. En bij die definitie speelt ons gevoel een allesbepalende rol. Wij hebben ons wijsgemaakt dat liefde vooral een gevoel is. Dat wordt ons dag-in dag-uit in de samenleving aangeleerd, en helaas ook in de kerk.
Liefde en trouw zijn beide ‘keuzes’. Het meest gebruikte woord voor ‘liefde’ in de Bijbel is Agapè. Zeker als het gaat over de Goddelijke liefde. “Wij hebben lief omdat Hij ons eerst heeft liefgehad”, zegt de Bijbel (in 1Joh 4:19). Dat gaat over die Agapè. God heeft het ons voorgedaan. Agapè is de liefde van de wil, de keuze om het goede te zoeken voor de ander. Jezelf (en je eigen behoefte) ondergeschikt maken aan de nood van de ander. God heeft het ‘voorgedaan’ in Jezus Christus die Zich heeft overgegeven (vernederd) voor ons, Zijn bruid.

Liefde als een keuze

Maar ons wordt vanuit de tijdgeest geleerd dat liefde iets is van geluk najagen, vlinders in de buik, verliefdheid, of op z’n minst liefde als een set van mooie warme gevoelens. En in de kerk worden we met datzelfde denken besmet. Maar hoe mooi dit soort dingen ook zijn, ze hebben niets te maken met de vorm van liefde waar de Bijbel het over heeft. Hét hoofdstuk over liefde is 1Cor 13. Als je dat goed leest, dan gaat het niet over gevoelens maar allemaal over keuzes. In de verzen 4-7:

“De liefde is geduldig, zij is vriendelijk, de liefde is niet jaloers, de liefde pronkt niet, zij doet niet gewichtig, zij handelt niet ongepast, zij zoekt niet haar eigen belang, zij wordt niet verbitterd, zij denkt geen kwaad, zij verblijdt zich niet over de ongerechtigheid, maar verheugt zich over de waarheid, zij bedekt alle dingen, zij gelooft alle dingen, zij hoopt alle dingen, zij verdraagt alle dingen.”

Deze Goddelijke Liefde draait niet om gevoelens, maar om keuzes en de wil om te leren om te volharden, vol te houden. Dat moet je al heel jong leren. Op het moment dat je een christen wordt, opnieuw wordt geboren, wil God je daarbij helpen. In de vrucht van de Geest (Galaten 5) zie je woorden staan als trouw, geduld en zelfbeheersing.

Ook geloven is een keuze

Het centrale woord in de Bijbel is ‘geloven’. Geloven en vertrouwen is overigens hetzelfde woord. En vertrouwen, toevertrouwen en ‘trouw-zijn’ hebben alles met elkaar te maken, afgeleid van hetzelfde Griekse grondwoord ‘pistis’. Ook geloven is geen gevoel. Een gevoel van ‘vrede’ is wel de vrucht van geloven. God heeft ons wel geschapen met ‘gevoelens’, ik wil ons leven als christen absoluut niet gevoelloos maken. Maar gevoelens zijn de ‘vrucht’ van onze keuzes en niet het fundament ervan.
Er is heel veel over dit onderwerp te zeggen, daar heb ik de ruimte niet voor. Als het ons lukt om de woorden ‘liefde-en-trouw’ te ontdoen van de rozige mystiek van onze tijdgeest, dan is er al veel gewonnen. En met die rozige mystiek bedoel ik dan het idee dat het moet en mag draaien om ons geluk en onze gevoelens en dat God dit echt wel goed zal vinden.
In India, het land van (nog steeds) gearrangeerde huwelijken bij christenen, leerde een pastor mij deze enorme waarheid:
Jan-Willem, jullie in het Westen trouwen met de vrouw waar je verliefd op bent geworden. Ik heb geleerd de vrouw lief te hebben met wie ik getrouwd ben.

 
Mag Jezus Heer zijn in je huwelijk?

Mijn Indiase vriend wist dat liefhebben letterlijk een zichzelf versterkend groei-werkwoord was. En dat dit proces begint met de keuze om Gods principes bóven je gevoel te plaatsen. En dan kom je vanzelf bij de basisvraag: mag Jezus Héér zijn in mijn leven? In mijn huwelijk? Mogen zijn principes leidend zijn, ook over mijn gevoelens, mijn logica? Mag wat Hij zegt (ook over het huwelijk) méér ‘waarheid zijn dan wat ik voel of denk tekort te komen?
Ik weet echt wel dat de praktijk weerbarstig is en dat zo’n verhaal theoretisch kan klinken. Maar dat doet niets af van de waarde van de rijkdom van dit fundament: God heeft nog meer belang bij onze huwelijken dan wijzelf. Omdat – als wij het op Zijn manier invullen – wij iets laten zien van Zijn karakter in onze huwelijken. Dan is ons huwelijk een beetje een soort etalage voor de Glorie van God.
Ik noemde al Spreuken 3. Vers 5 en 6 vervolgen met deze prachtige aansporing en belofte:
"Vertrouw op de HEERE met heel je hart, en steun op je eigen inzicht niet. Ken Hem in al je wegen, dan zal Híj je paden rechtmaken"
Volgens mij geldt dat ook voor het ‘pad’ van ons huwelijksbootje… als Hij de stuurman mag zijn.