Je man en vrouw zal fouten maken: wat doe je dan?

Laat ik deze column eens beginnen met een gedurfde stelling: Je kunt pas echt liefhebben als je weet wat vergeving is. Begint het te kriebelen? Dan is het goed om even verder te lezen. Er is namelijk inderdaad een duidelijk verband tussen liefde en vergeving en ook tussen liefde en kúnnen vergeven. Dat geldt binnen een huwelijk of gezin, maar dat geldt zeker ook als je een gebroken huwelijk achter je hebt liggen.

Vergeving en liefhebben hebben alles met elkaar te maken

In Lukas 7 lees je de geschiedenis van Jezus die kwam eten bij een voorname Farizeeër die Simon heette. Toen Jezus aan dat diner aanlag kwam er onaangekondigd een vrouw binnen met een dure fles zalfolie. Ze stond bekend als een zondares. Zij zalfde de voeten van Jezus en Simon dacht daar het zijne van. Hij kreeg vervolgens van Jezus een lesje in gastvrijheid. En daarbij vertelde Jezus dit verhaal (de verzen 41 tot 43).

Jezus zei: Een zekere schuldeiser had twee schuldenaars; de één was vijfhonderd penningen schuldig en de ander vijftig. Toen zij niets hadden om te betalen, schold hij het hun beiden kwijt. Zeg dan: Wie van hen zal hem meer liefhebben? Simon antwoordde en zei: Ik denk dat hij het is aan wie hij het meeste kwijtgescholden heeft. Hij zei tegen hem: U hebt juist geoordeeld.

In vers 47 concludeert Jezus: Daarom zeg Ik u: Haar zonden, die veel waren, zijn haar vergeven, want zij heeft veel liefgehad; maar aan wie weinig vergeven wordt, die heeft weinig lief.
Er staat uiteraard veel meer in de Bijbel over het grote belang van vergeven. Een van de bekendste teksten staat pal na het ‘Onze Vader’, dat in veel kerken elke zondag wordt gebeden: Want als u de mensen hun overtredingen vergeeft, zal uw hemelse Vader u ook vergeven(Mattheüs 6:14).

Vergeving in het huwelijk
Ik hebt dus weinig lief als mij weinig wordt vergeven, zegt Jezus tegen mij. Daar kan ik heel lang over filosoferen óf ik kan eenvoudig accepteren dat het wáár is, ook al vind ik dat gevoelsmatig ontzettend moeilijk. Nóg moeilijker is het om een ander te vergeven. Juist daarover is Jezus héél scherp (Math 6:15). Daar vertelt Hij mij: “Als jij een ander zijn overtreding niet vergeeft, dan zal mijn hemelse Vader jou ook jouw overtreding niet vergeven.” Oeps, die komt binnen, toch? Iemand vergeven heeft opeens te maken met mijn toekomst. En dat geldt dus ook voor mijn partner en eventueel je ex-partner.
Jazeker, ik weet dat mijn zonden zijn uitgewist door het bloed van Jezus. Toch zal ik mijn leven lang fouten blijven maken. En ik mag blijven leren die fouten te belijden en Gods vergeving opnieuw te ervaren. Dat lees ik in 1 Johannes 1, waar de oproep klinkt om te wandelen in het licht.
In de verzen 8 tot 10 staat: Als wij zeggen dat wij geen zonde hebben, misleiden wij onszelf en is de waarheid niet in ons. Als wij onze zonden belijden: Hij is getrouw en rechtvaardig om ons de zonden te vergeven en ons te reinigen van alle ongerechtigheid. Als wij zeggen dat wij niet gezondigd hebben, maken wij Hem tot leugenaar en is Zijn woord niet in ons.
Dat geldt naar God toe, maar datzelfde geldt ook naar mijn huwelijkspartner met wie ik een verbond heb gesloten, met Gods Aanwezigheid in dat verbond.

Wat betekent dit in de praktijk?

• Erkennen dat ik fouten maak en die ook op tijd herkennen.
• Die fouten aan God belijden.
• Als ik een fout maak ten opzichte van een ander, dus ook in mijn huwelijk, dan moet ik die ook aan die ander belijden.
• Van God krijg ik bij oprechte belijdenis meteen vergeving en kan ik Hem daarvoor danken.
• Aan mijn partner mag ik leren om vergeving te vragen en genieten van het ontvangen van die vergeving.
• Dat geldt ook voor vergeving vragen aan kinderen, ouders of vrienden.

Kun je jezelf vergeven?
Heb jij wel eens geworsteld met de vraag of je jezelf kunt vergeven? Joke en ik hebben vaak mannen en vrouwen gehad die dat heel lang niet konden. Bijvoorbeeld in een situatie van overspel van jouw kant. Daarbij heb je God en je partner bedrogen en mogelijk ook je kinderen en zelfs je ouders en schoonfamilie. Stel dat je al vergeving gekregen hebt van zowel God, je partner en je kinderen, wat doe je dan met jezelf? God vergeeft namelijk altijd bij oprecht berouw. Bij je vrouw, kinderen en familie kan dat langer duren. Maar stel dat je die vergeving wel hebt gekregen; kun jij daarna ook jezelf vergeven?

De ander vergeven zet jou in de vrijheid
Omgekeerd geldt hetzelfde. Je partner zal fouten maken. Wat doe jij dan? Stel dat de ander jou (nog) niet om vergeving vraagt. Kun je dan hem (of haar) toch al vergeven? Of blijf je de wrok (lang) koesteren? Hoe langer je wacht met vergeven, hoe groter de kans dat er een wortel van bitterheid in je ziel komt. De ander vergeven is de sleutel tot jouw bevrijding van die wrok en bitterheid. Niet vergeven veroorzaakt uiteindelijk zelfs grotere schade voor jezelf dan voor de dader.

De kern van vergeving
Vergeven is een heel groot onderwerp. Ik vat enkele kernpunten samen.

Allereerst: vergeven heeft niets te maken met verdoezelen of goedpraten. Het heeft ook niets te maken met ‘zand-erover’. Wij vertellen mensen die ermee worstelen altijd dit verhaal: ‘Vergeven is het maken van een proces-verbaal. Alles wat jou is aangedaan mag je benoemen en je hoeft daarbij niets weg te laten of vergoelijken. Misschien is het zelfs goed om het allemaal op te schrijven. Dit moet of mag je dan onder woorden brengen.

• Wie was de dader?
• Wat heeft hij of zij jou aangedaan?
• Waar is het gebeurd?
• Waarom is het gebeurd?
• Wat was de pijn die dat bij jou heeft veroorzaakt?
• Waarom was het oneerlijk, onrechtvaardig?
• Wat waren (of zijn) de gevolgen?

Pas als je dit allemaal goed op een rijtje hebt en tot je hebt laten doordringen, kies je er vervolgens bewust voor om dat proces-verbaal aan Jezus te geven. Jij laat het los. Je spreekt uit dat je die ander alle punten van het proces-verbaal vergeeft. Je zegt dat jij niet de rechter wilt zijn over het vonnis. Je legt dat proces-verbaal als het ware met een zegebede (voor die ander) bij het kruis van Jezus neer. Daarna dank je Hem dat Hij jóu vrijmaakt, losmaakt, van al die gevoelens van wrok en bitterheid.

Met vergeven hoef je niet te wachten tot je er met je gevoel aan toe bent. Vergeven is een bewuste keuze, soms dwars tegen je gevoel in, zeker tegen je rechtvaardigheidsgevoel.

Vergeven hoeft ook niet te snel. Je moet de eerste stap, het maken van dat proces-verbaal, wel hebben kunnen doen.

Overigens zou vergeven in een huwelijk niet eenzijdig moeten zijn. Zonde tegen je partner moet beleden worden aan de ander en je moet je partner om vergeving vragen.

En vergeving moet je ook kunnen ontvangen. Maar dat onderwerp van wederzijds vergeven en verzoening laat ik nu even buiten beschouwing.

Wat als je gescheiden bent? 
Elke christen weet dat echtscheiding niet Gods bedoeling is. Trouw is hét kenmerk van God Zelf en Hij roept al Zijn kinderen op om ook trouw te zijn, ook al weet Hij dat wij soms falen. Soms zelfs zo falen dat een huwelijk stuk gaat. Terwijl dat huwelijk juist bedoeld was om iets van de heerlijkheid van God Zelf te laten zien en een beeld te zijn van de band tussen Christus en de kerk.

JE MAG LEREN JE NIET ALLEEN BLOOT TE GEVEN AAN GOD, MAAR VOORAL OOK AAN JE HUIDIGE PARTNER, AAN JE EX-PARTNER, AAN JE KINDEREN EN WELLICHT OOK AAN JE VOORMALIGE (SCHOON-)FAMILIE.

We leven nog in een gebroken wereld. Als de scherven niet meer te lijmen zijn, bijvoorbeeld omdat alle schepen achter je zijn verbrand, omdat er al een nieuw huwelijk is gesloten, of als er sprake is van kinderen bij iemand anders, dan lijkt het oude huwelijk een gepasseerd station. In een column kan ik dit onderwerp alleen maar aanstippen. Een goed boek over echtscheiding is bijvoorbeeld ‘Gebroken en toch heel’ van Bram de Blouw.

Vergeving bij echtscheiding
Ik kan je alleen maar aanmoedigen – zelfs als je inmiddels opnieuw getrouwd bent – om met de bril van God te leren kijken naar je oude leven en alsnog Zijn vergeving en herstel over dat verleden te ervaren. Dat gaat niet vanzelf, daarvoor moet je jezelf blootgeven en over je trots en ‘eigen-gelijk’ heen durven stappen. Je mag leren je niet alleen bloot te geven aan God, maar vooral ook aan je huidige partner, aan je ex-partner, aan je kinderen en wellicht ook aan je voormalige (schoon-)familie.

Ik vat kort samen hoe dit gaat, ook al weet ik dat hier veel meer over te zeggen is. Elke scheiding is een verhaal apart en elk verhaal heeft diepe lagen en vele oorzaken. Toch even een aanzet tot opruimen.

• Het begint met te erkennen dat je scheiding nooit Gods bedoeling is geweest.
• Belijd oprecht aan Hem dat je gefaald hebt in de huwelijksbelofte (verbonds- belofte) die je hebt uitgesproken voor Zijn aangezicht, ook aan je ex-partner.
• Vraag alsnog vergeving aan je ex-partner dat je ontrouw bent geweest, op zijn minst ten aanzien van de belofte op je huwelijksdag.
• Vraag vergeving aan je kinderen voor je ontrouw aan hun moeder of vader en dat je hen een warm gezin hebt onthouden. Vooral voor de kinderen is dit van levensbelang.
• Als het niet jouw schuld was, dan geldt de vraag of je je ex-partner kunt vergeven voor het feit dat hij of zij de scheiding heeft doorgedrukt.
• Misschien moet je je (schoon-)ouders om vergeving vragen dat je hen of hun kind hebt gekwetst of hen vergeven dat ze een te sturende invloed hebben gehad.
• Als je dit oprecht hebt gedaan, mag je God danken dat Hij je volkomen vergeeft.
• Je mag in Zijn Naam de zielsband met je voormalige partner verbreken. Het is overigens verstandig om dat laatste te doen in het bijzijn van een voorganger of een counselor.

Vervolgens kun je aan de slag met twee vragen die je eerlijk naar God én naar je huidige levenspartner moet beantwoorden:
a. Hoe weet je dat je in een tweede huwelijk wél trouw zult zijn?
b. Wat moet er bij jou veranderen om niet in dezelfde valkuilen te stappen?

Ik zou de column kunnen afsluiten met een kleine aanpassing van de stelling aan het begin:
Als je weet wat het is om iemand te vergeven, dan ga je ontdekken hoe rijk Gods liefde in de praktijk voor jou is.