...meer dan verliefd zijn
In onze Westerse wereld begint een relatie meestal met het prachtige woord ‘verliefdheid’. Een jongen en een meisje worden verliefd op elkaar. Ze krijgen gevoelens. De ‘vlinders’ in je buik en al die andere verliefdheidskenmerken die al duizenden jaren lang in vele liederen worden bezongen. De Bijbel doet eraan mee, want het boek Hooglied staat bol van die kenmerken van de verliefde bruid en de verliefde bruidegom. Je zou kunnen zeggen dat het niet ter discussie staat dat een liefdesrelatie moet beginnen met die elementaire verliefdheid. Zielen die op elkaar gericht worden en die elkaars kenmerken gaan ontdekken. En lichamen die elkaar aantrekken.
De gemiddelde Nederlander wéét dat je niet altijd verliefd kunt zijn en dat dit moet uitgroeien naar echte liefde. Toch zie je in de bladen en kranten regelmatig berichten dat een BN’er voor de zoveelste keer de ware liefde heeft ontdekt of je leest dat ze toch maar uit elkaar gaan “omdat de liefde over is”. In beide gevallen is er dan sprake van een misvatting van het begrip ‘liefde’. De officiële definities voor het woord ‘liefde’ zijn er legio, maar komen op hetzelfde neer. “Liefde betekent de diepe genegenheid voor, welgezindheid tot of toewijding voor een ander; soms ook voor een dier, zaak of voorwerp”. (www.encyclo.nl).
Van Dale geeft een uiterst korte definitie: “liefde is warme genegenheid”.
Liefde is meer dan gevoel
In alle gevallen is de definitie sterk gebaseerd op gevoel. Verliefdheid is inderdaad louter gevoel. Maar liefde in een huwelijk gaat veel verder. En zo heeft de Bijbel het ook bedoeld. Een mens brengt in een huwelijksrelatie méér mee dan alleen ‘gevoel’. Want het gevoel van liefde is een uiterst kwetsbaar fundament om een huwelijk op te baseren. Liefde in de Bijbel heeft iets onvoorwaardelijks, ook al staat het woord ‘onvoorwaardelijke liefde’ niet in de Bijbel.
Vier woorden voor liefde
De Bijbel geeft ons vier definities van het woord liefde.
1. De liefde van de driften
Allereerst is daar het woord ‘epithumia’. Dat heeft vooral de betekenis van wellust en begeerte. Het is de vleselijke liefde van de zinnen en driften die bijna altijd negatief genoemd wordt in de Bijbel. En meestal in verband met seksualiteit.
2. De liefde van het hart
Het tweede woord is bij ons wat meer bekend. Dat is het woord ‘eros’. Daarbij wordt liefde als aantrekkingskracht bedoeld. Dat is de liefde van het hart, het gevoel. Oók - maar niet alleen - voor de seksuele aantrekkingskracht tussen man en vrouw. Verliefd worden, een enorme bekoring krijgen voor iemand, past veel meer bij dit woord. En dan heeft het nog niet eens meteen al met seksualiteit te maken.
3. De liefde van het verstand
Het derde woord voor liefde is ‘filia’. Dat is de liefde van de affectie, de genegenheid, voor iemand anders. Je kunt dit de liefde van het verstand noemen. Je herkent jezelf in de ander, je hebt zelfde interesses. In de kerk gebruiken we dit woord vaak voor broederliefde, maar eigenlijk is dat ook te smal omdat wij dat vanuit onze denkkaders weer te ‘kerks’ invullen. Maar de hechte band die kan ontstaan tussen vrienden of vriendinnen, kun je wel degelijk een ‘filia-liefde’ noemen.
4. De liefde van de wil
Het vierde woord voor liefde is ‘agapè’. Als christenen hebben we het hier vaak over omdat dit de Goddelijke Liefde is. De Bijbel staat vol met agapè. Het meest bekende hoofdstuk is 1 Korinthe 13. We zijn het er als christenen allemaal over eens dat dit hoofdstuk in feite een spiegelend karakterkenmerk is van onze Heer, Jezus Christus.
Maar wat betekent die Goddelijke liefde eigenlijk? Agapè betekent ‘liefde in actie’. Het is de liefde van de wil. De zorgende liefde. Reageren op de noden en behoeften van de ander en daar iets aan willen doen. Dát is de Goddelijke Liefde. We hebben gemerkt dat christenen in de Evangelische kerken dit voluit Bijbelse woord voor ‘liefde’ heel erg Westers zijn gaan inkleuren. We denken meteen aan iets wat met verliefdheid en hevige aantrekkingskracht te maken heeft. Dat is ‘agapè’ zeker niet! Natuurlijk spelen bij agapè ook gevoelens. Dat kan ook niet anders omdat God niet gevoelloos is. Maar deze liefde heeft allereerst als kenmerk dat het met ‘willen’ te maken heeft. Een keuze om de ander op de eerste plek te zetten, ook al komen er geen gevoelens van aantrekkingskracht bij kijken.
Liefde en trouw horen bij elkaar
We weten als christen dat bij het woord liefde ook het woord ‘trouw’ hoort. Het zit ook al verstopt in het woord ‘trouwen’.
Verliefdheid mag uitgroeien naar liefde en de grote randvoorwaarde voor liefde is ‘trouw’. En dat heeft op zijn beurt helemaal niets met gevoel te maken. Dat is een keuze, een voortdurende wilsbeslissing. Uiteraard wordt die keuze van trouw aangevallen door negatieve gevoelens, teleurstelling, pijn enzovoort. Maar op zich blijft trouw een keuze en daarmee beïnvloedt het ook het beleven van het Bijbelse begrip van liefde.
Het bekende vers van Spreuken 3:3 zegt dit: “Mogen liefde en trouw jou niet verlaten. Bind ze om je hals, schrijf ze op de tafel van je hart…”
Ook hier kun je lezen dat zowel liefde als trouw te maken hebben met kiezen.
De valkuilen van verliefdheid
Het grote probleem van een verliefdheidsperiode is dat ons ‘verstand’ op de achtergrond raakt en dat de buikvlinders, de verliefdheidslogica, de overhand krijgen. Het lijkt vaak dat verliefde mensen niet meer nuchter kunnen nadenken. Alles lijkt erop gericht te zijn om die gevoelens van verliefdheid verder te voeden. Vaak noemen we dat al liefde. We genieten van deze heerlijke verliefdheidsgevoelens en we willen gewoon méér daarvan. En al weten we dat dit niet altijd kan, toch blijven we ernaar jagen. Tenminste, zo gaat het in de wereld. En zo lees je het ook in romans en tijdschriften en zo zie je het in films. En daarmee worden wij als christenen besmet. Onwillekeurig denken we dat dit normaal is. Nee dus. Wij weten dat een huwelijk niet gebaseerd mag zijn op verliefdheid. Het mag niet gebouwd worden op gevoelens alleen. 'Houden van’ is een werkwoord. Daar moet je voor willen en durven kiezen. Juist op die momenten dat de verliefdheid even verdwenen is. Want dat gaat onherroepelijk gebeuren. Dat hoort bij een huwelijk en dat hoort bij het leven zelf.
Groeien doet pijn
Echte liefde is een groeiproces. En het helpt heel erg, ook als je nu nog in je dolverliefde fase zit, dat je dit accepteert. En dat je dat groeiproces ook tijd geeft. Geduld met dat proces en met elkaar als partners hoort daarbij. Groeien doet pijn. En het leren omgaan met dat soort ‘pijn’ vormt ons karakter. Maar dát propageren is niet meer van deze tijd. Wij leven nu in een soort ‘instant maatschappij’. Alles moet meteen. En pijn moet koste wat kost worden vermeden. Maar dat kan natuurlijk niet in onze samenleving. Hoe gaan we daar als christen mee om? Wat zegt ons een Bijbeltekst als Hebreeën 12:6 “Want de Heere bestraft wie Hij liefheeft, en Hij geselt iedere zoon (dochter) die Hij aanneemt.”
Al die dingen zijn niet leuk zo erkent de Bijbel in hetzelfde hoofdstuk. Maar ze helpen ons wel, het is voor ons eigen bestwil dat God dit doet. Omdat Hij van ons houdt ‘tuchtigt’ Hij ons. Hij voedt ons op. Dat geldt voor het huwelijk net zo. God is zéér betrokken op ons huwelijk en gebruikt moeilijkheden om ons huwelijk sterker te maken. En opnieuw geldt: het helpt al wanneer we dit accepteren en durven te leren ermee om te gaan.
Irritaties en conflicten kunnen zeer gezond zijn
Een huwelijk waar nooit botsingen zijn, is een zeer saai huwelijk. De Bijbel vertelt het heel beeldend in Spreuken 27:17 “IJzer scherpt men met ijzer, zo scherpt een man het gezicht van zijn naaste”. En daar zullen de vonken soms van afvliegen.
Als het goed is, zullen die conflicten overigens wel steeds minder worden naarmate je langer (gezond) met elkaar getrouwd bent. Dan ken je elkaar door en door, ook elkaars eigenaardigheden waar je aan gewend bent geraakt. Je vult elkaar aan en corrigeert elkaar waar nodig, zonder dat het tot blijvende ergernissen leidt.
God doet aan karaktervorming
God zelf doet immers aan karaktervorming. Hij wil dat wij, wedergeboren als Zijn kinderen, opgroeien tot evenwichtige volwassen christenen. Hoe God dat doet, daar staat de Bijbel vol mee. In elk geval ‘tuchtigt’ en ‘vermaant’ Hij ons. Dat lijken akelige woorden, maar die zijn voluit Bijbels.
In Spreuken 3:11 lezen we: “Mijn zoon, verwerp de vermaning van de HEERE niet en heb geen afkeer van Zijn bestraffing. Want de HEERE straft wie Hij liefheeft, zoals een vader doet met de zoon die hij goedgezind is.”