Dat je verleden grote invloed heeft op het functioneren in het heden, hoeft anno 2022 niet meer bewezen te worden. Ook seculiere wetenschappers hebben dit onderzocht en er wetenschappelijke studies over geschreven. En als je gaat trouwen ga je niet vanzelf met een schone bladzijde het huwelijk in. Jouw verleden komt als een geheime rugzak mee in je relatie, zelfs al denk je dat je het achter je ligt en dat je er ‘zand over hebt gestrooid’. Daarom is deze column een pleidooi om je verleden op te ruimen, zelfs al ben je al jaren getrouwd. Je gaat merken dat je huwelijksverbond gaat bloeien als nooit tevoren.

Ik kom zelf uit een boerenfamilie uit de Achterhoek. Op het platteland daar werd het ‘normaal’ gevonden dat je je scheve schaatsen uit het verleden het liefst onder het tapijt veegde, doodzweeg en er nooit op terug kwam. Ik heb later pas geleerd hoe helend het is om het juist wel op te ruimen en in het licht te brengen.

Openheid creëert vrijheid
Elk jaar rond 4 mei horen we verhalen waarin bijvoorbeeld duidelijk wordt hoe de trauma’s van de Tweede Wereldoorlog hun sporen hebben nagelaten bij overlevenden en hun familieleden. Dit jaar hoorde ik een gesprek over Eva Schloss, de stiefzus van Anne Frank. Eva overleefde Auschwitz, maar had in de afgelopen zeventig jaar nooit gesproken over wat haar zelf was overkomen. Ook haar man en haar dochters bleven in het ongewisse. Eva had al tientallen jaren voortdurend nachtmerries en herbelevingen. Ze vertelde dat ze sinds Auschwitz nooit meer één nacht ongestoord had geslapen.

Op het platteland daar werd het ‘normaal’ gevonden dat je je scheve schaatsen uit het verleden het liefst onder het tapijt veegde, doodzweeg en er nooit op terug kwam.

Uiteindelijk was er een vasthoudende interviewer die, tijdens een spreekbeurt van Eva over Auschwitz, er bij haar op aandrong om ook eens te vertellen hoe ze het zelf had beleefd in plaats van alleen maar als ooggetuige verslag te doen. Die aandringende liefdevolle interviewer was er de oorzaak van dat Eva’s beschermende muur brak. Voor het eerst vertelde ze haar persoonlijke verhaal, inclusief alle emoties. Zelfs haar dochter, die in de zaal zat, hoorde die dag voor het eerst over de diepe pijn van haar moeder. Die nacht sliep Eva voor het eerst zonder problemen. Het is een aangrijpende gebeurtenis, die aantoont hoe belangrijk het is dat je met problemen niet zelf moet blijven worstelen, maar juist naar buiten moet treden en erover vertellen.

Drie soorten ‘verledens’ die je kunnen beïnvloeden
Veel christenen kunnen zich bij de situatie van Eva Schloss nog wel voorstellen dat het verleden je achtervolgt. Want dat is het gevolg van de trauma’s van een oorlog. ‘Maar’, zo horen we vaak, ‘bij mij speelt dat soort heftige dingen niet.’ Niets is minder waar. Ook al lijkt jouw verhaal in vergelijking met Eva onschuldig, wees ervan overtuigd dat elk mens wordt beïnvloed door ernstige, verdrietige of traumatische gebeurtenissen uit zijn of haar verleden. Maar ook andere dingen die je geweten aanklagen horen daarbij. Ook je huwelijks- en gezinsleven worden daardoor beïnvloed.

Hoe kun je ‘geraakt’ worden door jouw geschiedenis?
1. De eerste manier is alles wat jou is aangedaan en waar je zelf geen schuld aan hebt, waar je slachtoffer van was. Dan is er meestal sprake van één of meerdere daders. Denk bijvoorbeeld aan pesten, een aanranding of misbruik. Of het overspel van je partner.
2. Een tweede manier bestaat uit alle dingen waar je per ongeluk mee in aanraking bent gekomen, dingen die je hebt gezien of meegemaakt. Dan was je ooggetuige. Denk bijvoorbeeld aan het getuige zijn van een tragisch ongeval, een geweldsdelict of zelfdoding. Maar ook aan het overlijden van een dierbare of de echtscheiding van je ouders.
3. Een derde manier waarop je verleden je leven beïnvloedt is alles waar je zelf schuld aan hebt, iets waar je zelf de oorzaak van was. Meestal zijn dat dingen waar je je nu voor schaamt. Denk bijvoorbeeld aan (winkel)diefstallen die je pleegde, het feit dat jij iemand hebt gepest of verkeerde dingen die je op het gebied van seksualiteit hebt gedaan. Of jij als oorzaak van de echtscheiding.

Daarnaast is er een vierde manier die in het verlengde ligt van punt 3, namelijk als er op dit moment nog dingen in je leven zijn die niet kloppen. Dat kunnen – net zoals de hiervoor genoemde punten – gebeurtenissen of daden in je leven zijn die (nog steeds) spelen en die je geheimhoudt, ook voor je partner. Denk bijvoorbeeld aan een porno- of gokverslaving waar je je voor schaamt, of kwaadsprekerij.

Openheid is de sleutel
De sleutel voor het oplossen van alle issues uit het verleden (en heden) is in feite heel eenvoudig: openheid. Ga erover praten! Met God, maar ook met je partner, zo nodig in aanwezigheid van een hulpverlener. Hoe je dat doet, daar is heel veel meer over te zeggen. Dat kun je in ons boek lezen.

Joke en ik weten uit eigen ervaring en uit ervaring met vele echtparen hoe het bloot leggen van je leven, je zal bevrijden van een heleboel ballast. Steeds opnieuw zien we vol verwondering en dankbaarheid de enorme positieve gevolgen die dit met zich meebrengt. Alles wat je in het licht brengt (bij Jezus brengt) moet de duivel loslaten.

Wij zijn als christenen geen marionetten die aan het touwtje van ‘de Grote Poppenspeler’ hangen. Wij hebben de keuze of we ons leven wel of niet laten leiden door Gods Geest.

Wanneer je oprecht met God leeft, dan zal de Heilige Geest jou in je huwelijk aansporen om een huwelijk zonder geheimen te hebben. Op het moment dat je ervoor kiest om je leven aan Jezus toe te vertrouwen, niet alleen voor de eeuwigheid maar ook voor dit aardse leven, komt de Heilige Geest in actie. Maar dan is er wel een randvoorwaarde. Je moet de keuze hebben gemaakt dat Hij echt Heer mag zijn over je leven, over je huwelijk. Je nodigt Hem als het ware uit om het stuur van je leven (en je huwelijk) over te nemen. En dan gaat Hij aan het werk. Wij zijn als christenen geen marionetten die aan het touwtje van ‘de Grote Poppenspeler’ hangen. Wij hebben de keuze of we ons leven wel of niet laten leiden door Gods Geest. Dat gebeurde bij mij ook.

Van theorie naar praktijk
Joke en ik waren allebei al heel lang christen. We wisten en geloofden van harte dat Jezus voor onze zonden was gestorven. We wisten ook allebei dat we in de eeuwigheid bij Jezus zouden zijn. Wat ons leven op aarde betrof wisten we dat we wilden laten zien dat we christen waren. We wisten dat we weliswaar in de wereld leefden, maar dat we niet van de wereld waren (Johannes 15:8-19). We wisten ook dat Jezus aan het kruis in twee dingen had voorzien; Hij had onze zonden weggedaan én Hij had de overheden en machten ontwapend en over hen getriomfeerd (Kolossenzen 2:14-15).

Maar het effect van dat tweede (dat alle machten en krachten zijn overwonnen door Jezus) was voor ons niet meer dan theorie. We hadden er nog nooit bij stilgestaan dat Jezus ook de regie over de details van ons aardse leven wilde hebben en dat we los konden komen van dingen waar we mee worstelden. God wilde dat we los zouden komen van al die machten en krachten. Niet alleen voor de eeuwigheid, maar ook voor ons leven op aarde.

Eén van onze kinderen, die nog thuis woonde, vroeg ons een tijdje later: ‘Pap en mam, er is iets met jullie gebeurd. Jullie lijken wel verliefd.’

Tijdens een conferentie van Stichting Vrij Zijn, februari 2005, werd dit uitgelegd door Wilkin van de Kamp. Hij vroeg: ‘Hebben jullie wel eens heel bewust tegen Jezus gezegd dat Hij ook Heer van je dagelijks leven mag zijn? Heb je Hem wel eens uitgenodigd om het stuur van je leven over te nemen? Als je dat nog nooit bewust hebt gedaan, zou je dan naar voren willen komen om dat alsnog te doen?’ Die vragen kwamen bij ons binnen. We gingen allebei naar voren, knielden neer en nodigden Jezus heel bewust uit als Heer en Koning in ons leven. We zeiden: ‘Heer, doe maar met ons leven wat U wilt. We willen dat U ons in alles gaat leiden.’ En toen begon van alles te veranderen.

Jullie lijken wel weer verliefd
Omdat we deze keuze samen hadden gemaakt hebben we later thuis ook tegen onze Heer gezegd dat Hij ons huwelijk mocht gaan leiden. Dat alles heeft ons leven en ons huwelijk flink veranderd. Het begon al op die conferentie zelf. Jan-Willem werd vrij van zijn pornoverslaving en Joke werd bevrijd van alle aanklachten van minderwaardigheid. Dat opruimen van onze levensgeschiedenis, naar God en naar elkaar, ging nog een tijdje door, ook later in ons leven. Maar de sleutel voor ons was toch dit moment tijdens deze conferentie, waar we heel bewust Jezus als Heer in ons leven uitnodigden en de Heilige Geest op basis van onze uitnodiging aan het werk ging. Het heeft ons huwelijk merkbaar veranderd. Eén van onze kinderen, die nog thuis woonde, vroeg ons een tijdje later: ‘Pap en mam, er is iets met jullie gebeurd. Jullie lijken wel verliefd.’

Even terug naar die tekst uit Kolossenzen 2:14. De schuldbrief die tegen mij getuigde werd uitgewist. Hij was al uitgewist voor de eeuwigheid. Maar nu ontdekte ik dat ik ook mijn verleden, waar ik me ontzettend voor schaamde (vooral de pornoverslaving), mocht openleggen aan mijn vrouw. Ik werd compleet vrij en er kwam een schone bladzijde in ons huwelijk. De rugzak was verdwenen en het leven werd zoveel lichter.